คำว่า ตตฺถ กตมา สุขธาตุ ยํ กายิกํ สาตํ (ในธาตุ 6 นั้น
สุขธาตุ เป็นไฉน ความสบายกาย ความสุขใจ) เป็นต้น มีนัยตามที่กล่าว
ไว้ในหนหลังนั่นแล.

นิเทศธาตุ 6 นัยที่สาม

พึงทราบวินิจฉัยในนิเทศธาตุ 6 นัยที่สาม ต่อไป
คำว่า กาม ได้แก่ กาม 2 คือ วัตถุกาม และกิเลสกาม บรรดา
กามทั้ง 2 นั้น ธาตุที่ประกอบด้วยกาม หมายถึงกิเลสกาม ชื่อว่า กามธาตุ
กามธาตุนี้เป็นชื่อของกามวิตก (ความตรึกในกาม) ธาตุคือกามนั่นเอง หมาย
ถึงวัตถุกาม ชื่อว่า กามธาตุ คำนี้เป็นชื่อของกามาวจรธรรม. ธาตุที่ประกอบ
ด้วยพยาบาท ชื่อว่า พยาปาทธาตุ คำว่า พยาปาทธาตุนี้ เป็นชื่อของ
พยาปาทวิตก (ความตรึกในพยาบาท) ธาตุคือ พยาบาทนั้นเอง ชื่อว่า
พยาปาทธาตุ คำว่า พยาปาทธาตุนี้ เป็นชื่อของปฏิฆะมีอาฆาตวัตถุ 10¹
ประการ. ธาตุที่ประกอบด้วยวิหิงสา (ความเบียดเบียน) ชื่อว่า วิหิงสาธาตุ
คำว่า วิหิงสาธาตุนี้เป็นชื่อของวิหิงสาวิตก (ความตรึกในการเบียดเบียน)
ธาตุคือวิหิงสานั่นเอง ก็ชื่อว่า วิหิงสาธาตุ คำนี้เป็นชื่อของการเบียดเบียน
สัตว์อื่น.
1 อาฆาตวัตถุ 10 ประการ คือ 1. อาฆาตโดยคิดว่าเขาได้เคยทำความเสื่อมให้เรา 2. อาฆาต
โดยคิดว่าเขากำลังทำความเสื่อมให้เรา 3. อาฆาตโดยความคิดว่า เขาจะทำความเสื่อมให้เรา
4. อาฆาตโดยความคิดว่า เขาได้เคยทำความเสื่อมให้คนที่เรารัก 5. อาฆาตโดยคิดว่า เขา
กำลังทำความเสื่อมให้คนที่เรารัก 6. อาฆาตโดยคิดว่า เขาจะทำความเสื่อมให้คนที่เรารัก
7. อาฆาตโดยคิดว่า เขาเคยทำคุณประโยชน์แก่คนที่เราชัง 8. อาฆาตโดยคิดว่าเขากำลัง
ทำคุณประโยชน์แก่คนที่เราชัง 9. อาฆาตโดยคิดว่า เขาทำคุณประโยชน์แก่คนที่เราชัง
10. อาฆาตในฐานอันไม่ควร มีการเดินสะดุดเป็นต้น.